Uzaktan denetim, elektronik vasıtalar ile bir uygunluk değerlendirme kuruluşunun sanal veya fiziki sahalarının denetlenmesi (web tabanlı seminer, web ortamındaki toplantılar, telekonferanslar, çevrim içi ses ve görüntü hizmetleri, kuruluşun veri işleme faaliyetine, yönetim sistemine ve veri tabanına uzaktan erişim) şeklinde tanımlanabilir.
Bu durumda uzaktan denetim tekrarlanabilecek ya da saha denetimi ile desteklenmesi gerekecektir.
Kapsam değişikliği/ genişletme başvurusunun planlanan gözetim denetimi alanında olması şartıyla;
gibi uzaktan denetim tekniğiyle denetlenmesi mümkün görülürse denetlenebilecektir. Bu durum dışındaki kapsam genişletme denetimleri şartların normale dönmesi ile sahada gerçekleştirilebilecektir.
Ayrıca olağanüstü durumla doğrudan bağlantılı olan ve olağanüstü durumun ortadan kaldırılmasına katkı sağlayabilecek ve/veya konu ile ilgili yetkili otorite/ resmi makamların talebi ile belirli ürünlere veya hizmetlere yönelik kapsam genişletme başvuruları durumun normalleşmesi beklenmeksizin ve öncelikli olarak değerlendirilecektir.
P706 Akredite Kuruluşları Etkileyen Olağanüstü Durumların Yönetimi Prosedürüne göre bulguların kapatılabilmesi için 3 aya varan ek süre verilebilmektedir. Süre konusunda denetimden sonraki 15 gün içerisinde düzeltici faaliyetlerin kapatma süresi konusunda denetim ekibi ile makul bir zaman planında mutabık kalınması gerekmektedir.
Bu durumu resmi olarak TÜRKAK’a bildirmeniz durumunda denetiminizin bir önceki denetimin üzerinden 24 aydan fazla bir zaman geçmemesi şartıyla ertelenmesi mümkündür. Bu sürenin 24 ayı geçmesi durumunda akreditasyonunuz askıya alınabilecektir. Ayrıca böyle bir ertelemenin akreditasyon çevriminin devamlılığının sağlanabilmesi amacıyla sık denetimlere sebep olabileceği unutulmamalıdır.
Böyle bir durumda UDK olağanüstü durumlardan etkilenme düzeyini risk değerlendirmesi yaparak analiz etmelidir. Detaylı bilgi için bkz. P706 Akredite Kuruluşları Etkileyen Olağanüstü Durumların Yönetimi Prosedürü.
Akreditasyonla ilgili ulusal ve uluslararası düzenlemeler, bu konuda bir mecburiyet getirmemektedir. Akreditasyon, tamamen gönüllülük esasına dayanmaktadır. Genellikle; uygunluk değerlendirmesi hizmetlerinin verildiği serbest piyasa ekonomileri, laboratuvarları ve belgelendirme kuruluşlarını akredite olmaya sevk eder. Bir laboratuvar veya belgelendirme kuruluşunun akredite olması ona itibar kazandırır. Belgelendirme kuruluşları ve laboratuvarlar; akreditasyonun dışında kalarak da hayatlarını idame ettirebileceklerini, müşteri bulabileceklerini ve müşteriyi tatmin edebileceklerini düşünüyorlarsa akredite olmadan da hizmet vermeye devam edebilirler. Serbest piyasa ekonomisinde kamu otoriteleri bazı alanlarda akreditasyonu zorunlu uygulama hâline getirebilmektedir.
Yabancı kökenli olup da ülkemizde faaliyet gösteren ve belgelendirme faaliyeti yapan kuruluşlar; Avrupa Akreditasyon İşbirliği Programının (EA) üyesi bir ulusal akreditasyon kurumu tarafından akredite edilmiş ve ilgili firmanın Türkiye’de ki uzantısı da bu akreditasyon kapsamında belirtilmiş ise bu belgelendirme kuruluşlarının Türkiye’deki müşterilerine hizmet vermelerinde tenkit edilecek bir hâl yoktur.
EA’nın sorumluluk alanı dışındaki diğer dünya ülkelerinden herhangi birinde faaliyet gösteren bir belgelendirme kuruluşu, Türkiye’de belgelendirme çalışması yapmış ve bu kuruluşu akredite eden taraf da EA’nın karşılıklı tanınma anlaşması yaptığı bir bölgesel akreditasyon kurumuna üye ise burada da belgelendirme kuruluşunun yeterliliği hususunda bir sorun ortaya çıkmayacaktır.
Bununla beraber yurt dışından yapılacak olan akreditasyona göre, ülkemizde varolan akreditasyon sisteminden alınacak akreditasyonun, maliyet ve hızlı intikal yönüyle elbette ki üstünlükleri olacaktır. Dolayısıyla yakın bir vadede ülkemizde faaliyet gösteren belgelendirme kuruluşları TÜRKAK’a dönüş yaparak buradan da akredite olmayı kendileri için bir kolaylık olarak göreceklerdir.
Avrupa Birliği’nin Yeni Yaklaşım Direktifleri’ne uygun olarak üretilen ürünler, CE işareti taşımak zorundadır.Ürünlerin taşıdığı risklere göre gerçekleştirilecek uygunluk işaretlemesi için onaylanmış kuruluşların sürece dâhil olması gerekmektedir. 7223 sayılı Ürün Güvenliği ve Teknik Düzenlemeler Kanunu’nun uygulanması için yayımlanan yönetmeliklerde; yetkilendirilecek uygunluk değerlendirme kuruluşlarının akreditasyon için kullanılan ulusal veya uluslararası standartların belirlediği gereklilikleri karşılaması şartı yer almaktadır.
Akreditasyon kuruluşlarının uluslararası tanınabilirliği, ticarette malların serbest dolaşımını sağlamak için çok önemlidir. Avrupa Birliği ile üyelik süreci içinde olan ülkemizdeki uygunluk değerlendirme kuruluşlarının verdiği sertifikaların tanınabilirliğini sağlamak, kuruluşumuzdan itibaren önemli bir hedef olarak gündemimizde yer almıştır.
TÜRKAK; 2006 yılında, Avrupa Akreditasyon Birliği'nce denetlenerek; laboratuvar, muayene ve sistem belgelendirme akreditasyonu alanlarında Karşılıklı Tanınma Anlaşmasını (MLA) imzalayarak uluslararası tanınırlığı olan bir akreditasyon kurumu hâline gelmiştir.
TÜRKAK’ın daha önce imzalanan alanlara ilaveten Personel, Ürün, Çevre Yönetim Sistemleri Belgelendirme alanlarında da Karşılıklı Tanınma Anlaşması (MLA) 2008 yılında imzalanmıştır. Böylelikle TÜRKAK EA ile tüm alanlarda MLA imzalamıştır.
EA ile MLA imzalamamızı müteakip, 10 Mayıs 2006 tarihi itibariyle Uluslararası Laboratuvarlar Birliği (ILAC)’ne tam üyelik başvurumuz olumlu neticelenmiş ve deney ve kalibrasyon laboratuvarları alanında Karşılıklı Tanınma Anlaşması (MRA) imzalanmıştır.
Kurumumuz, IAF (Uluslararası Akreditasyon Forumu) ile de faaliyet gösterdiği tüm alanlarda Karşılıklı Tanınma Anlaşması imzalamıştır.
TÜRKAK Denetçi / Teknik Uzman Havuzunda yer almak isteyen kişiler TÜRKAK Kurum Hizmet Portalı (portal.turkak.org.tr) üzerinden ilan açılması durumunda başvuru yapabilirler. Başvurular "Akreditasyon Faaliyetlerinde Yer Alacak Denetçi ve Teknik Uzmanların Nitelendirilme Kriterleri Rehberi" göz önünde tutulmak suretiyle ilgili komisyonlarca değerlendirilmekte ve haklarında karar alınmaktadır. Alınan karar doğrultusunda gerekli eğitimlerden geçirilen adaylar havuza dâhil edilmektedir.
TÜRKAK tarafından akredite edilecek faaliyet konuları, genel olarak uygunluk değerlendirmesi "Conformity Assessment" kavramı içinde yer almaktadır. Buna göre; deney, analiz ve kalibrasyon konusunda rapor ve sertifika veren laboratuvarlar, muhtelif standart ve teknik düzenlemeler temelinde ürün belgelendirmesi yapan kuruluşlar, gözetim faaliyeti yapan kuruluşlar, kalite yönetim, çevre yönetim ve diğer yönetim sistemlerini belgelendiren kuruluşlar ile personel belgelendirmesi yapan kuruluşlar akredite edilecek potansiyel arasında yer almaktadır.
Akreditasyon başvurusunda bulunmak isteyen uygunluk değerlendirme kuruluşları öncelikli olarak ilgili standarda göre kurulmuş ve işletilmekte olan bir kalite yönetim sistemine sahip olmak durumundadırlar. Uygunluk değerlendirme kuruluşunun yapmış olduğu faaliyetlerin kapsamına göre yukarıda belirtilen standardlara ilave olarak Avrupa Akreditasyon Birliği tarafından hazırlanmış olan ek kriterlere de uygunluk sağlanmalıdır.
Akredite olmak isteyen kuruluşlar, www.turkak.org.tr adresli web sayfamızda yer alan "başvuruda istenen belgeler"i hazır hale getirip TÜRKAK’a akreditasyon başvurusunda bulunduklarında, yapılacak dosya incelemesi ve saha denetimi sonrasında yeterli görüldüğü taktirde TÜRKAK Yönetiminin kararıyla akredite edilmektedirler.
TÜRKAK faaliyet gösterdiği tüm alanlarda Avrupa Akreditasyon Birliği (EA) ile Karşılıklı Tanıma Anlaşması (MLA) imzalamıştır. Avrupa Akreditasyon Birliği'nin en önemli amacı; üye ülkeler ve üye ülkelerin akreditasyon sistemleri arasında karşılıklı güveni kurmak ve bu güvenin kalıcılığını sağlamaktır. Bu da üye ülkelerin kendi akreditasyon kuruluşlarının sistemlerinin, belgelerinin ve raporlarının karşılıklı olarak eşitliğini kabul eden anlaşmalar yapmalarıyla gerçekleştirilmektir. Bu durumda; Karşılıklı Tanıma Anlaşması'na imza atan her akreditasyon kurumunun verdiği akreditasyon belgesinin uluslararası geçerliliği bulunmaktadır.
Akreditasyon işlemlerini açıklayan basit bir akış şeması:
Laboratuvar akreditasyonu teknik yeterliliğin güvenilir bir göstergesi olarak hem ulusal hem de uluslararası yüksek saygınlığı ifade eder. Laboratuvar akreditasyonu laboratuvarların yeterliliğinin resmi olarak tanınmasını sağlayarak müşterilere güvenilir deney, analiz ve kalibrasyon hizmetlerini belirleme ve seçmede kolay bir yöntem sunar.
Laboratuvarın akredite edilmesi için yapılan işlemler uluslararası kriterlere göre düzenlenmiş ve standardlaştırılmıştır. Akreditasyon için kullanılan ortak yaklaşım sayesinde akredite laboratuvarlar tarafından elde edilen sonuçları ihtiva eden rapor ve sertifikalar uluslararası kabul görmektedir. Bu durum, ülkeler arasında mal ticaretinin gereksiz deney ve analiz tekrarları ile yavaşlaması riskini azaltmakta, ilave deney ve analiz masraflarını azaltmaktadır.
Laboratuvar akreditasyonu laboratuvarların deney, analiz veya kalibrasyon sonuçlarının doğru ve güvenilir olmasını temin etme amacındadır.
ISO 9001 standardı üretim veya hizmet kuruluşlarının kalite yönetim sistemlerinin değerlendirilmesinde geniş olarak kullanılır. Kuruluşların ISO 9001 sistemine göre belgelendirilmesi kuruluşun kalite yönetim sisteminin bu standarda uygunluğunu ifade eder. Laboratuvarlar ISO 9001’e göre belgelendirilirken, bu belgelendirme laboratuvarın teknik yeterliliği hakkında hiçbir beyanda bulunmaz. Bu bakımdan alınan belgenin piyasayı ve laboratuvarın potansiyel müşterilerini ikna etme gücü oldukça yetersizdir.
Akreditasyon kuruluşları genellikle akredite ettikleri laboratuvarlara sözleşme karşılığında akreditasyon markası/logosu kullanma hakkı tanırlar. Bu işaret ve markalar akredite laboratuvarların hazırladıkları deney/analiz/ölçüm rapor veya sertifikalarının üzerinde yer alır.
Bununla beraber akreditasyon kuruluşları akredite laboratuvarların adı, adresi ve akredite oldukları kapsam hakkında bilgileri ihtiva eden liste veya kataloglar hazırlar ve yayınlarlar. TÜRKAK tarafından akredite edilen kuruluşların listesi www.turkak.org.tr adresli TÜRKAK web sayfasında yayınlanmıştır. Avrupa ülkelerindeki akredite kuruluşları tespit etmek için www.european-accreditation.org adresinin ve dünyadaki diğer ülkelerdeki akredite kuruluşları tespit etmek için www.ilac.org adresinden yararlanılabilir.
TÜRKAK Akreditasyon Sözleşmesi ve Prosedürleri (Kuralları) gereği, Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarının bünyelerinde meydana gelen değişiklikleri yasal süreler içerisinde TÜRKAK’a bildirmeleri gerekmektedir. UDK tarafından bu bildirimler (değişikliğin içeriğine bağlı olarak) “F701-105 Yapısal Değişiklik Bildirim Formu” ve/veya “F701-106 Personel Cihaz Değişikliği Bildirim Formu” doldurularak TÜRKAK’a iletilir.
UDK tarafından iletilen “F701-105 Yapısal Değişiklik Bildirim Formu” ve “F701-106 Personel Cihaz Değişikliği Bildirim Formu” TÜRKAK tarafından değerlendirilir. TÜRKAK değerlendirmesi sonucunda, UDK’ nın akredite edilen faaliyetlerini etkileyen personel, yerleşim, teçhizat ve yönetim değişikliklerinin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin TÜRKAK tarafından potansiyel risk olarak değerlendirilmesi durumunda ilgili kapsamlarda kısmen ya da tamamen askıya alınmasına karar verilebilir.(Bkz. P701 “Uygunluk Değerlendirme Kuruluşlarının Akreditasyonu Prosedürü” Madde 3.7.2). TÜRKAK gerek duyulması halinde denetim planlayabilir. Bu denetim tüm denetim metotlarını (ofis ve/veya tanık denetimini içeren yerinde denetim, uzaktan denetim, doküman inceleme vb.) içerebilir.
