Neslihan ÜNAYDIN
Türk Akreditasyon Kurumu, Ankara
Toplumların ekonomisi ve sosyal yaşamı açısından gıda üretimi ve tüketimi büyük önem arz etmektedir. Yeterli düzeyde gıda arzı sağlamanın yanında tüketici sağlının korunması ve gıda güvenilirliği toplumların temel amacı olmalıdır.
Tüketime hazır gıda “çiftlikten sofraya" uzanan sürecin her aşamasında insan sağlığı için tehdit oluşturmadığı takdirde güvenilirdir. Gıdanın bu aşamalarda tehdit oluşturmaması için sanitasyon kurallarına uyulmalıdır. Sanitasyon; hijyen ve sağlık koşullarının oluşturulması ve devam ettirilmesi anlamında, uygulamalı bir bilim dalıdır. Gıda sanayinde hijyen ve sanitasyon; hammaddelerin alınması, taşınması, işlenmesi, saklanması ve tüketiciye gelinceye kadar böcekler, insanlar, mikroorganizmalar, kimyasal maddeler tarafından bulaşma önlemlerinin alınması ve bunun sürekliliğinin sağlanmasıdır.
Gıda güvenilirliği, izlenen gıda politikaları ışığında tüm gıda zincirini kapsayan etkin bir denetim ağı ile tüketicinin menfaatleri ve sağlığının korunması hedef alınarak mümkün olabilmektedir.
Bu bağlamda gıda yasasının genel ilke ve gerekliliklerini belirleyen, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’ni kuran ve gıda güvenliği konularındaki prosedürleri belirleyen 28 Ocak 2002 tarih ve 178/2002 sayılı (AT) Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü, Avrupa ve ulusal gıda yasalarının yeniden yapılandırılmasında bir temel oluşturmaktadır.
Gıda güvenliğine ilişkin 178/2002/EC sayılı Tüzük dayanak alınarak hazırlanan Hijyen Tüzükleri, uygulamada da yine Genel Gıda Yasası Tüzüğü şemsiyesi altında ele alınmaktadır. 852/2004/EC sayılı Gıdaların Hijyenine ilişkin Tüzük ile 853/2004/EC sayılı Hayvansal Gıdaların Hijyeni ile ilgili Spesifik Kuralları Belirleyen Tüzük gıda işletmecilerine yönelik olarak; 882/2004/EC sayılı Yem ve Gıda Yasası, Hayvan Sağlığı ve Hayvan Refahı Kurallarına Uygunluğun Doğrulanması İçin Gerçekleştirilecek Resmi Kontrollere ilişkin Tüzük ile 854/2004/EC sayılı İnsan Tüketimine Yönelik Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerinin Organizasyonuna Yönelik Spesifik Kuralları Belirleyen Tüzük ise yetkili mercilere yönelik olarak hazırlanmıştır.
Bu çerçevede ülkemiz yetkili otoritesi T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı 178/2002/EC, 852/2004/EC, 853/2004/EC, 854/2004/EC ve 882/2004/EC sayılı AB tüzüklerine paralel hazırlanmış 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu, Gıda Hijyeni Yönetmeliği, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği, Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik ve Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik çatısı altında denetimlerini yürütmektedir.
882/2004/EU sayılı AB regülasyonuna paralel hazırlanmış olan Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik ikinci bölüm “Resmi kontrollere ilişkin belirli görevlerin devredilmesi" başlığı madde 6 altında yetki devri veya hizmet alımı yapılacak kuruluşların şartlarından bahsedilirken “Yetki Devri veya Hizmet Alımı Yapılan Kuruluşların İşleyişi ile İlgili Genel Kriterler; TS EN ISO/IEC 17020 standardına ve/veya özel bir standarda uygun olarak çalıştığını ve buna göre akredite olduğunu kanıtlaması gerekir." İfadesi yer almaktadır.
Uluslararası düzeyde deney/test, kalibrasyon ve muayene kuruluşlarının akreditasyonu konusunda ILAC üyesi olarak ve belgelendirme kuruluşlarının akreditasyonu konusunda IAF bölgesel akreditasyon grupları içinde Avrupa Akreditasyon Birliğinin (EA) üyesi olarak görev yapmakta olan Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK), EA ile birtakım karşılıklı tanınma anlaşmaları imzalamış bir kamu kuruluşu olarak 765/2008/EC sayılı Avrupa Komisyonu (EC) regülasyonu çatısı altında ulusal seviyede ve Avrupa Birliği (AB) seviyesinde akreditasyon hizmeti sağlamaktadır.
